Jornalista : Arménio //
G-RTV.com (Dili) : Tenente Jenerál Lere Anan Timur, ohin (02/02/2022), offisialmente husik Instituisaun F-FDTL ho kargu nu’udár Xefe Estadu Maiór Jenerál iha komemorasaun aniversáriu transformasaun FALINTIL ba Forsa Defeza Timor Leste (F-FDTL) ba dala 21, hodi fo biban atu bele kandidata-án ba Prezidente Repúblika 2022-2027.
Lere Anan Timur lidera F-FDTL hahu tinan 2000 nu’udár Vise-Lideransa topu instituisaun F-FDTL hafoin Taur Matan Ruak to’o 2011, no kontinua assume kna’ar hanesan responsabilidade-ás liu iha F-FDTL ho kargu Xefe Estadu Maior Jenerál to’o reforma ho postu Tenente Jenerál, fitun tolu, iha kuartél Jerál Fatuhada.
Hanoin bá memória ho Tenente Jenerál Reformadu ne’ebé iha fuan, Brigadeiru Jenerál (Brigjen) Aluc Descartes nu’udár maun-alin iha luta naruk ba independénsia to’o ohin loron, deskreve personalidade Lere, ‘’Nia ema ida komanda iha forsa luta bá ukun-rasik an to’o agora, militarmente forte no to’os iha parte disiplina nian’’. Dehan Aluc hafoin remata serimónia toma posse ba Xefe estadu Maior Jenerál foun.
Iha momentu despedida ida ne’e, Aluc konta tuir memória ai-laran katak ‘’ Ami hamutuk hahu kedas funu, husi períodu tinan 1980, nia hetan mobilizasaun husi sentru to’o fronteira, ikus liu ami hamutuk fali to’o funu hotu entre tinan 1988 no 1989 to’o 1999’’ . klarifika Aluc.
Iha fatin hanesan, Brigadeiru Jenerál Calisto Dos Santos Coli ‘’Coliati’’ espressa, ‘’Jenerál Reformadu Lere hanesan fígura nasionál ida, ho nia karrakterrístiku própriu hanesan ema guerrilleiru, nasionalista no patriotista’’. Espressa ho oin triste husi komadante ne’e.
Komadante ho fitun ida, konfesa liu tan, hasoru malu dala-uluk ho Jenerál Lere Iha Aileu, ‘’hasoru malu dala-uluk ho nia, hahu husi Aileu tambá iha funu laran, ami kontaktu malu liu husi rádiu de’it, nune’e iha Aileu nu’udár adjuntu komandu iha akontanametu ne’e, komesa husi ne’e, servisu ho nia to’o nia reforma’’. Konfesa komadante Coliati.
‘’Nia ema ida ne’ebé nakloke, humorista, tama ho ema hotu, la iha direferensa, konsidera hanesan alin, oan, no belun, nune’e hatudu nia fígura hanesan aman’’. Esklarese Coliati.
Iha Lere nia komandu, tuir atuál Xefe Estadu Maior F-FDTL ne’e, kaer metin buat rua ne’ebé hatudu, ida hanesan komadante, nia uja nia autoriedade hodi hala’o órdem komandu ba militar sira, da-ruak nian, hanesan lideransa, sempre hatudu nia fígura hanesan aman, hanesan líder, hanesan modelu ezemplu ida ba ema hotu, Nia konsidera Lere hanesan aman sorin no maun sorin.
Entretantu, Iha diskursu, jenerál reformadu Lere Anan Timur hakonu liafuan husi nia fuan ba ema hotu mak agradesimentu hahu husi alta entidade iha nasaun ne’e, estrutura militar to’o soldadu inklui moos ema hotu ne’ebé durante iha nia karreira militar apoiu nia.
Nune’e moos, iha serimónia refere, Prezidente Repúbika Franscisco Guterres Lú-Olo fo posse bá Vise-Xefe Estadu Maior Jenerál, Falur Rate Laek ho postu Maijór Jenerál ba Xefe Estadu Maior Jenerál ho postu Tenente Jenerál hodi troka Lere Anan Timur nia kargu.
Karreira Tenente Jenerál Reformadu, Lere Anan Timur bainhira sei serví nasaun :
- 1975 : Vise-Sekretáriu Zona Iliomar (Munisípiu Lautém).
- 1976-1978 : Eleitu nu’udár Sekretáriu Zona Traktór Marabia no Responsável Jerál iha Ponta Leste.
- 1978-1980 : Responsável komadante destakadu iha Ponta Leste ( Munisípiu Lautem).
- 1981 : Komissáriu Polítiku no Responsável reziaun Ponta Leste.
- 1982-1983 : Destakadu iha Fronteira hamutuk ho komadante saudozu Samba 9 no sira seluk.
- 1984-1990 : Husik kargu komisáriu polítiku ba Komadante unidade 4 iha Sentru.
- 1990 : Lidera reziaun 1 hafoin komadante Koro-Asu Mate iha Guerrilla.
- 1997 : Assume kargu hanesan Sub-Xefe Estadu Maior iha Ponta Leste.
Hafoin Ukun-án :
- 2001-2011 : Fundadór FALINTIL- Forsa Defeza Timor Leste (F-FDTL), Vise-Xefe Estadu Maior Jenerál.
- 2011-2022 : Xefe Estadu Maior Jenerál nu’udár lideransa topu iha instituisaun F-FDTL to’o Reforma.
(Remata)