G-NEWS (MANUFAHI) – Autóridade servisu Turízmu, servísu jestaun merkadu munisipal, ho lideransa komunitária suku Holarua postu administrativu Same, Kuarta-feira (14/06) ohin, hapara atividade Konstrusaun baraka atu fa’an sasán iha fatin protezidu “Grúta fatuk-Maromak” aldeia Fahiluhan suku Holarua postu administrativu Same.
Xefe departamentu Turízmu administrasaun Munisípiu Manufahi, Leandro Tilman hateten, ami mai hapara atividade Konstrusaun baraka sira ne’e, tanba antes ne’e Administradór Munisípiu Manufahi, halo ona inkontru ho Administradór postu same, servísu turizmu no ambiental, hapara atividade Konstrusaun baraka iha fatin protezidu ne’e, no informasaun ne’e hato’o ona ba lideransa komunitária sira hapara atividade ne’e, maibé baraka sira ne’e seidauk sobu, ne’ebé publiku kestiona situasaun ne’e.
“Entaun ohin ami mai hapara, tanba fatin refere sai fatin protezidu turistika relijióza, inklui proteze mós animal fuik sira iha Área refere, bandu labele fa’an fali sasán hodi estraga fatin protezidu ne’e, tanba ne’e hahú aban baraka sira ne’e tenki sobu ona, kuandu la kompri ami sei kopera ho autóridade siguransa hodi hamamuk fatin ne’e, “Leandro isplika”.
Katekista kapela misionáriu Datina suku Holarua, Francisco da Costa hateten, ami maka halo duni baraka ne’e, tanba hetan orentasaun husi Administradór postu same, tanba rai ne’e parténsia mós ba ha’u nian, tanba ne’e ha’u haree komunidade lubuk ida ba halo ona baraka, entau ha’u mós ba halo ha’u nian.
“Ha’u prontu kopera ho estadu sobu baraka ne’e, maibé tenki ganti rugi, tanba ami harii baraka iha fatin refere, Administradór postu same iha oin no nia maka orenta ami harii baraka atu fa’an produtu lokal, iha tempu ami harii la iha autóridade sira mai hapara, sé momentu ami harii autóridade sira mai hapara, entaun ami la konsege harii, maibé ami gasta tiha osan lubuk ida, hodi sosa besi no blok, agora mai hapara fali, ne’e tenki ganti rugi ba ha’u nia material sira, maibé ami kompri ordem estadu nian, tamba ne’e ami la kontinua harii baraka, tanba sefi aldeia mai hato’o ona informasaun mai ami, ne’ebé agora ami la kontinua, ” informa katekista ne’e”.
Xéfe Holarua Postu Administrativu Same, Joáo Corte-Reál hateten, Kuandu autóridade postu atu implementa programa ruma iha suku, presisa halo inkontru ho lideransa komunitária no komunidade sira, nune’e la defikulta ninia implementasaun, sé lae kuandu mosu ona problema foin maka involve lideransa komunitária sira.
Xefe suku Holarua husu komunidade ne’ebé halo baraka iha fatin protezidu” Grúta Fatuk-Maromak ” nian, atu kopera ho estadu hodi hamamuk fatin, tanba fatin ne’e fatin protezidu.
Iha momentu ne’e kedas, Séfi suku Holarua husu sefi departamentu Turízmu administrasaun Munisípiu, atu monta kuadru avizu rua iha área Fatuk Maromak nian, ida monta iha estrada “KÚRVA LUBAI” fatin kompaña tinolina suru tetuk no fatuk bo’ot nia leten, to’o iha estrada Fatuk-Maromak parte kraik, iha “KÚRVA DAHEIN” (kurva monta ispelu nian, bandu labele harii uma ka baraka iha estrada ibun, tanba fatin protezidu “FATUK-MAROMAK” nian, komesa husi estrada kúrva monta ispelu to’o kúrvu primeiru Lubai.
Administradór postu administrativu Same, Adelino Costa Araújo, rezeita informasaun husi katekista kapela misionáriu Datina hateten katak, Administradór postu same maka orenta komunidade sira harii baraka iha fatin protezidu Grúta Fatuk-Maromak nian, ne’e la loos tanba la’os ha’u maka orenta komunidade sira.
“Antes ne’e kuandu administrasaun postu Same, hahú halo Konstrusaun sintina públiku ida, no dada bee moos ho distánsia kilometru 1 mai to’o iha área Fatuk-Maromak nian, atu fasilita vizitante sira, maibé komunidade sira hanoin dada bee moos ne’e atu fasilita fali ba komunidade sira, entau sira hahú mobiliza harii baraka iha área refere, entau momentu ha’u halo viajem fila husi Dili to’o iha fatin ne’e, komunidade sira hahú harii ona baraka, entau ha’u informa ba sira, atu labele harii baraka iha fatin protezidu ne’e, tanba Administradór Munisípiu Manufahi orenta ona ekipa ida atu proteze fatin refere, tanba fatin turistika relijióza nian, inklui atu proteze animal fuik hanesan lekirauk fuik maibé maus barak tebes iha fatin ne’e” Administradór postu same subliña”.
Administradór postu Adelino Costa Araújo akresénta, iha fulan ida ba kotuk ha’u ba iha fatin refere hapara ona atividade ne’e, no agora dadaun ha’u monta ona Ekipa ida hodi hala’o rehabilitasaun iha grúta Fatuk-Maromak nian, inklui halo Konstrusaun sintina públiku ida hodi fasilita vizitante sira.
Entertantu padre Parokia Nossa Senhora de Assunção Same, selebra misa iha kapela misionáriu Datina, kestiona moos situasaun ida ne’e, tanba Grúta Fatuk-Maromak nu’udar fatin sagrádu, atu fasilita sarani sira hodi halo orasaun iha ambiente ne’ebé hakmatek.
Jornalista : Júlio Guterres Bosi-Cai
Editór Testu : Amito Qonusere Araújo
