G-NEWS (DILI) – Estrada diresaun kapitál munisípiu Lautem ba postu Loré iha munisípiu Laútem ho kondisaun grave, hodi difikulta movimentu transporte públiku no privadu sira, ne’ebé afeta mós ba populasaun sira atu transporta produtu lokál ba merkadu munisípal.
Xefe Suku Loré I Abilio Amaral, ba G-News, domingu fim-de-semana (10122023), hateten, estrada Loré dadaun ne’e enfrenta ho kondisaun grave tebes.
“Tuir ami nia hare no observa katak kondisaun estrada ligasaun Loré ba Lospalos dadaun ne’e grave hodi difikulta transporte publiku hodi halo viagen ba mai”, Abilio Amaral esplika ba G-News.
“Estrada Loré seidauk rezolve tanba Posto de Lore foin maka legál sai postu iha tinan–2 liu ba, no seidauk hatama ba Programa Dezenvolvimentu Integradu Munisípal (PDIM)”, Xefe Suku ne’e haklean liu-tán.
Tuir Abilio Amaral katak, autoridade lokál Loré nian identifika ona fatin turistíku sira.
“Fatin turistiku iha hanesan: ira paiuru, ili nitamen, mota ira o’o, waurenu, vata koron, rai kuak Japaun, rai henek mutin, le’e lakuvar, postu militar Loré no ai–laran tuan”, Xefe Suku Loré-1 Abilio Amaral, ko’alia ba G-News.
Relasiona ho planu atu hari’i postu Marítima no Navál iha tasi postu Loré nian, autoridade lokál halo ona koordenasaun ho Governu. Alende ne’e konsultór hosi nasaun rua mak halo ona assesmentu no foti ona sampel rai no bee hodi halo estudu.
“Ami iha koordenasaun diak ho Ministériu Interior no iha fulan Marsu to’o Augusto tinan 2023 konsulta hosi Malaysia no India mai halo assesmentu no foti sampel rai no bee hodi ba iha laboratório nasionál no entrega ona ba Ministériu Interior hodi halo estudu”, Xefe Suku Loré I Abilio Amaral esplika.
“Sítiu historiku rezisténsia sira ne’ebé mak Loré iha, ita rejista ona no dadus ne’e, agora dadaun iha servisu munisipal turismu komunitáriu munisípiu Laútem, ita espera sei dezenvolve iha tempu badak nia laran iha IX Governu”. Xefe Suku ne’e haklean kona-ba ne’e.
Xefe Suku Loré ne’e husu ba Loréoan sira tenke unidade hodi nune’e bele simu dezenvolvimentu, liu-liu estrada, fatin turistiku no fatin istóriku sira.
“Potensia ne’ebé maka Loré iha hanesan tasi ibun nia rai henek mutin ho naruk 32 km, ai–laran tuan ho varios fauna, Metchi ka hanaran ular tasi ne’ebé mosu tinan ida dala ida no sítiu turistiku rezisténsia”, Abilio Amaral afirma.
Tuir Nia, moris populasaun sira nian iha Suku Loré-1 maiória moris ho agrikultor hanesan to’os na’in, hakiak animal, luku tasi (pesca), no tein tua.
Relasiona ho konflitu sira ne’ebé sempre akontese iha suku Loré-1 postu Loré munisípiu Laútem, Xefe Suku ne’e esplika katak, autoridade komunitáriu Loré-1 halo sosializasaun iha nível aldeia kona-ba konflitu sosiál ne’ebé mak dala barak akontese iha komunidade nia le’et.
“Durante iha ha’u nia mandatu; sei kria regulamentu suku, hari’i kooperativa agrikultura, no seluk tán”, Abilio Amaral haktuir.
Ko’alia kona-ba konflitu sosiál sira ne’ebé akontese, envolve hosi joven sira, Abilio Amaral hateten, problema ne’e akontese kauza hosi kampu traballu ba joven sira la iha.
“Juventude nia problema mak la iha kampu de trabalho, se wainhira sira okupadu ho ida-idak nia aktividade ha’u hanoin sira sei hakmatek no sei la halo problema, problema ida maka sira asalta malu mais ne’e laos lor-loron so iha eventu ruma”, nia kontinua esplika.
Entertantu, seguransa iha suku Loré-1 postu Loré lao di’ak tanba hetan apoiu máximu hosi Polísia esquadra Loré, no apoiu mós hosi hosi Komandu Munisipal Laútem.
Tanba ne’e, Xefe Suku Loré-1 Abilio Amaral husu ba Governu lokál no governu sentral atu tau matan kondisaun estrada Loré nian, no tau prioridade ba Programa Dezenvolvimentu Integradu Munisípal (PDIM).
Jornalista : Ekipa G-News
Editór Testu : Amito Qonusere Araújo