G-NEWS (MANUFAHI) – Autóridade munisipal kompostu husi Veteranu, Administradór Munisípiu, polísia no jornalista sira, hamutuk ho bei-oan Ás-wa’in kabitan Hun-Mali, eskóltu dom boa ventura nian, segunda-feira (19/06) ohin, foti Matérial funu (Morteiru tradisionál antigu) 1912, husi kabalaki hun hodi asegúra iha uma lisan Metlauk Datina suku Holarua postu administrativu Same.
Francisco da Costa ho kodiku lolorai, nu’udar Bei-oan Ás-wa’in kabitan Hun-Mali husi Datina, hatuir katak Morteiru ne’e ha’u nia Avo ás -wa’in kabitan Hun-Mali husi Holarua nia Morteiru, hanesan eskóltu ás-wa’in Dom Boa Ventura, maka lori Morteiru ne’e hodi funu hasoru kolonialízmu portuges iha funu 1912 Manufahi.
Nia haktuir, Hafoin funu 1912 remata, ha’u nia avo sira subar hela Morteiru ne’e iha fatin abrigu parte kablaki hun, no iha tinan 2021 Ha’u maka foti hodi subar fali iha ha’u nia kafe laran area erfere Kablaki hun, ohin autóridade sira mai husu ha’u atu asegura matéria funu ne’e iha ami nia uma lisaun, hodi hein estadu nia Programa tuir mai.
“Morteiru ne’e konsidera sagrádu ona tanba uluk avo sira atu ba halo funu, lori bua malus tula ba Morteiru ne’e foin ba halo funu”, nia akresénta.
Administradór Munisípiu Manufahi Arantes Isaac Sarmento hateten, Reprezenta estadu iha dever atu asegúra matérial funu nian, tanba ne’e ohin ami mai haree no intrega ba fali ba bei oan husi ás -wa’in kabitan Hun-Mali nian atu asegúra hela, hodi hein estadu realiza fali serimónia rituál, nune’e husi katuas lisan sira, intréga ba estadu hodi asegura iha mozium estadu nian, sai hanesan rikusoin no evidensia povu Manufahi nian, liliu kona ba istoria funu revolusaun 1912 Manufahi.
Komisáriu konsellu Veteranu Francisco Lasudur hateten, ohin ami mai hare ona Morteiru ne’e, ami sei identifika autór sira ne’ebé sai sasin no subar matéria funu ne’e, sai hanesan istoria ba jerasaun foun sira, ohin ita mai hare ona kuandu ita la asegura, ema balun mai foti nauk fali, entau intréga fali ba familia sira ne’ebé subar Morteiru ne’e maka kontinua asgura, hodi hein prosésu intega ba estadu liuhusi prosésu serimónia kultural.
Prezidente Konsellu kombatente Libertasaun Nasionál Tobias Amaral Magno Maksakur hateten, sira simu informasaun hosi komunidade sira kona-ba matérial funu ne’e, nune’e hodi asegura tiha para labele lakon.
“Ami mós simu informasaun katak matéria funu ho modelu hanesan funu 1912 Manufahi nian, agora dadaun iha hela suku Tutuluro, ami sei ba hare atu asegura, tanba konsidera patrimónia estadu nian”.
Entertantu autóridade sira lori bua ho malus, hodi ba haree no hasai Morteiru iha nia subar fatin, no lori ba asegúra iha uma lisan Matleuk Datina akompaña mós ho bua-malus.
Informa katak, Morteiru antigu ne’e modelu hanesan liurai antigu sira uza hodi halo funu, ho nia todan kilograma 50 no naruk metru ida.
Jornalista : Júlio Guterres Bosi-Cai
Editór Testu : Amito Qonusere Araújo
loading="lazy" />