Dignidade feto as tebes “Feto labele lanu-teen”

Imajen: U.S. Embassy – Dili, Timor-Leste: Manu Kakatua ida fila kotuk hela ba feto Timor oan sira ne’ebé “dansa modelu samea”/tebe dai iha ai ninia mahon iha Viqueque. “Dansa” ne’e deseña atu atrai sira seluk hodi bidu ho baku tambor ki’ik oan ida ho lian ne’ebé hanesan oras ba oras. (Lejenda no imajen husi revista National Geographic ho artigu 'East from Bali by Seagoing Jeep')
banner 120x600
190 Views

G-NEWS (DILI) – Relasiona ho loron nasional Feto nian, iha edisaun ida ne’e, G-News halo entrevista ho sidadaun sira hotu, tantu feto no mane, liu-liu ferik eh katuas sira, atu fó sira nia hanoin kona-ba loron nasionál feto, âmbitu direitu no dever feto nian.

Tanba ne’e, tuir mai sani hamutuk entrevista sira ne’ebé G-News halo, dezde orseik (kinta-feira) to’o ohin.

banner 325x300

Rui Filomeno Santos, tinan 29, hela iha Taibesi

Uluk nana’in, ita fó parabens ba loron nasionál feto. Loron ne’e atu fó hanoin fila ba Timoroan tomak, atu kuidadu no asegura nafatin feto sira nia moris iha família no sosiedade nia leet, tanba feto Timor barak mak sai vítima iha tenpu portugés to’o periódu ukun rasik an. Feto Timor vítima tanba la asesu edukasaun, saúde, feto sira mós vítima iha família tanba inan-aman sira obriga tenke kaben sedu. Maske nune’e, ita mós husu atu feto sira mós tenke prepara an hanesan mentalidade, kapasidade atu bele hamrik iha mane nia oin, hodi luta ba moris ida dignu. Ita hotu labele hanoin katak feto la iha kbi’it, maibé tenke sente ona katak, feto mak mahon ba moris.

Mariazinha Sarmento, tinan 36, hela iha Tasitolu

            Uluk nana’in ha’u mós hato’o ha’u nia votu parabens ba maluk feto Timor sira ne’ebé hela iha rai-laran no rai-liur. Ohin ita hotu nia loron; mai ita hamutuk, kolabora ho ita nia maun no alin sira hotu, atu luta ba direitu ita nian. Hateten lae ba diskriminasaun hasoru feto Timor. Feto forte nasaun forte. Parabéns dala-ida tán.

Cipriana de Jesus, tinan 21, hela iha Comoro

            Parabéns ba feto maluk sira, ohin ita nia loron, mai ita hamutuk kria unidade no pás, kontribui ba edukasaun, no hala’o atividade ekonómia hanesan negósiu ho di’ak. Ita feto mós tenke ajuda inan-aman tein, fase ropa, eskola, ba misa, no halo atividade seluk, importante mak tenke lao tuir nia dalan.

Melcior Ximenes, tinan 24, hela iha Colmera

            Parabéns ba loron nasionál Feto, iha loron 8 fulan marsu. Husu ba kolega feto sira iha Timor laran tomak, atu ba eskola, ajuda inan-aman no família sira, no husu atu kolega feto sira, labele hemu tua, lanu hanesan mane sira ne’ebé bain-bain ema bolu dehan mane lanu teen. Mane mak lanu teen, feto laos lanu teen. Ohin feto nia loron, feto nia dignidade as, tanba ne’e tenke asegura nafatin feto nia dignidade, se kuandu kolega feto sira mak la respeita an, oinsa mak ema seluk bele respeita ita. Tanba ne’e, feto tenke sai ezemplu ba ema hotu-hotu atu hetan respeita hosi ema seluk. Dala-ida tán, Parabéns ba loron nasional Feto.

João Crispim Mauleto, tinan 28, hela iha Vilaverde    

            Parabéns ba loron Nasionál Feto, ne’ebé monu iha loron 8 fulan Marsu. Loron ne’e atu refleta fali ba istória feto nian, hosi tenpu portugés. Ha’u nia família sira konta mai ha’u dehan, iha tenpu Portugés to’o okupasaun Indonézia nian, feto Timor nia direitu limitadu tebes, tanba la asesu ba edukasaun, no feto barak sai vítima. Iha tenpu ne’ebá, feto la iha dereitu ne’ebé di’ak, entaun feto barak família sira obriga atu kaben sedu.

Situasaun sira ne’e, halo feto barak labele heta edukasaun di’ak. Tanba ne’e, iha tenpu ukun an ne’e, pelumenus feto sira tenke aproveita oportunidade ne’e hodi estuda, maibé labele uza direitu ka demokrásia ida ne’e hodi halakon tiha dever tomak. Feto Timor, ida uluk ho agora la hanesan, maibé tuir Ha’u nia haree, feto Timor agora barak mós lakon sira nia dever, moral tanba dehan demokrasira, entaun halo arbiru, liu-liu hemu lanu, halo problema no seluk tán.

Eduarda Maria Gomes, tinan 63, hela Comoro

            Uluk ami nia moris at liu, ami nia inan-aman sira la fó tenpu atu ba halimar ho kolega sira, ho feto maluk sira seluk. Ami nian mak iha uma de’it, tein, ajuda inan-aman, fase ropa. La iha tenpua atu ba eskola; ema fó de’it tenpu sira nia oan mane, ami feto mak iha uma loos de’it. Maibé feto sira ikus-ikus ne’e, inan-aman ko’alia la rona, gosta ransu, mete, lao tun sae, demokrasia mak halo. Uluk ami nian, atu sai ba sosa buat ruma ka kuru bee mós mane sira ka inan-aman lao hamutuk, nunka lao mesak, maibé tenpu agora, oan feto sira sai, inan-aman la buka, tama fali kalan boot mós di’ak, dehan direitu. Ami ferik sira ne’e hateke de’it.

Rosa Pereira, tinan 26, hela iha Delta

Parabéns ba loron nasionál feto, parabens ba feto Timor hotu. Ohin loron importante teb-tebes ba feto Timor hotu, atu kontente tanba hetan oportunidade, tanba iha direitu hanesan ho mane sira seluk. Maibé Ha’u husu atu labele uza direitu hodi kontra fali dever tomak ne’ebé iha. Ha’u atu dehan katak, tuir istória, feto Timor uluk ne’e moris iha situasaun la di’ak nia laran, maibé iha dignidade.

Ha’u dehan iha dignidade tanba feto uluk ne’e la mete ba hemu, la mete halo problea, maibé agora, feto mete lanu, tanba demokrasia. Tanba ne’e, nu’udar estudante, husu atu maluk feto sira tenke aproveita demokrasia ne’e hodi estuda, eskola, nune’e labele hetan diskriminasaun ba moris iha nasaun nia laran, tenke compete atu hadia moris família nian. Parabéns dala-ida tán ba feto Timor hotu.

Editór Testu: Amito Qonusere Araújo 

relavante