G-NEWS (DILI) – Kandidatu Xefe Suku (XS) balun konsidera Eleisaun xefe suku tinan ne’e halo gastu de’it ba orsamentu povu nian, maibé la fó rejultadu di’ak, tanba mosu problema sira ne’ebé sai tiha viral, liuhosi espresaun iha sosiál mídia.
Sábadu (28102023), ba G-News, kandidata Xefe Suku Pairara, Vitalina dos Santos, rezidente iha Aldeia Puno, Suku Pairara postu Moru munisípiu Laútem esplika, sidadaun hotu-hotu iha obrigasaun atu tuir eleisaun komunitáriu nian hodi hili lideransa suku durante mandatu.
“Hau nudar kanditatura ba xefi suku, eleisaun ba suku ida ne’e ho livremente iha demokrasia ida nia laran, sidadaun ne’ebé mak tinan 17 ba leten, iha obrigasaun atu partisipa ba eleisaun suku hodi hili sira nia lideransa ne’ebé professional duni tuir sira nia hatene nune’e bele lidera dezenvolvimentu suku ho di’ak”, Vitalina haktuir.
“Problema ne’ebé akontese iha suku, liu’liu iha ha’u nia aldeia, tanba sentru votasaun iha kada aldeia, nune’e ha’u tuir iha ha’u nia aldeia, maibé problema ne’ebé mak mosu hanesan komunidade kestiona kona-ba banner ba kandidata xefi suku feto nian de’it mak dada iha sentru votasaun aldeia”, nia konta tán.
Relasiona ho provblema sira ne’ebé akontese durante prosesu eleisaun to’o anunsia rejultadu eleisaun, Vitalina dehan, tempu limitadu nune’e komunidade 100 resin lá tuir votasaun. Tuir nia, atendimentu hosi staff Servisu Tékniku Administrasaun Eleitorál (STAE) kleur, tanba kada ema ida bele to’o minutu tolu. Alende ne’e, hakerek naran ho manual, nune’e demora tempu kompara ho eleisaun Presidente no parlamentar ne’ebé akontese.
“Problema ne’ebé akontese tuir ha’u nia hanoin ne’e falla governu nian tanba governu mak organiza buat hirak ne’e hotu, no komunidade sira ba para atu partisipa. Ha’u nu’udar kandidata xefi suku, ha’u sente osan lá iha tanba ne’e mak lá iha kampaña, maibe se karik osan iha mak sira uza ba nesesidade no atividade eleisaun nian, que dizer estraga osan povo nian duni”, nia dehan ba Jornalista G-News.
Nia mós husu ba Ministériu Administrasaun Estatal (MAE) no instituisaun relevante sira atu bele halo koordenasaun no kooperasaun ho orgaun kompetente sira hotu ne’ebé envolve, no apoiu atu nunee lá bele iha konfuzaun ba komuidade sira tanba Komunidade sira falta koñesimentu kona0-ba servisu ajente STAE no CNE nian, no liu-liu kona-ba banner sira ne’ebé prepara.
“Tuir hau Nia haree ohin, Komunidade Barak mak ohin duun oituan hanoin kala hau mos terlibat ba cetak banner”, nia haktuir situasaun ne’ebé akontese iha sentru votasaun ne’ebé nia ezerse votu.
“Hau nia rekomendasaun ba xefi suku eleitu sira mak, povo hakarak dezenvolvimentu no atendimentu lalais ba sira nia nesesidade emerjênsia no lá emerjênsia, nunee presiza no tenke stand by hela de’it iha suku ka fatin ne’ebé ita hela ba hodi atende lalais sira nia nesesidade”, nia hakotu.
To’o informasaun ne’e fó sai, G-News seidauk hetan resposta hosi Ministru Administrasaun Estatal Tomas Cabral.
Jornalista : Ekipa G-News
Editór Testu : Amito Qonusere Araújo