G-NEWS (INTERNASIONAL) — Tenente Jenerál TNI (Reformadu) Johannes Suryo Prabowo halo lansamentu ba livru “lori provinsia Timor Timur sai nasaun Independente”, Sábadu (22/6/2024). Suryo konta nia istória bainhira servisu iha Timor Lorosa’e, bainhira sei hola parte iha Indonézia, hosi tinan 1997 to’o 1999.
Nia fiar katak livru ne’e sei provoka mós diskusaun istóriku. “(Istória libertasaun Timor Lorosa’e) hanorin iha eskola no militár,” dehan Suryo iha eventu lansamentu livru iha SCBD Beer Hall, Jakarta, Sábadu (22/6/2024).
Iha eventu lansamentu ne’ebé hala’o hamutuk ho Estudu Estratéjiku no Defeza Indonézia (ISDS), Suryo konta mós interasaun lubuk ida ho BJ Habibie, Prezidente Repúblika Indonézia bainhira Timor Lorosa’e hetan direitu referendu.
Bainhira kestaun referendu nian sai maka’as liu iha tinan 1997, tuir Suryo, dala ida nia hasoru Habibie. Maibé, Prezidente nunka konfirma lia-loos hosi kestaun ne’e ba nia.
Nia mós ko’alia kona-ba Indonézia iha Timor Lorosa’e, ne’ebé nia konsidera la’ós lakon funu, maibé lakon funu to’o Timor Lorosa’e ukun-an no sai Timor Leste. Suryo mós fiar katak prezensa milísia iha Timor Leste kontra produtivu. “Ita labele manán povu no mundu nia fuan”, nia hatete.
Iha ne’ebá, Suryo uluk kaer kargu nu’udar Vise-Governadór Provínsia Timor Lorosa’e nian. Nia mós kaer estatutu Adjuntu Komandante Forsa Tarefa Indonézia (ITFET) molok Timor Lorosa’e entrega ba reprezentante ONU.
Nia rekoñese katak, nia esperiénsia dinámika oioin iha Timor Lorosae, hahú hosi konflitu fíziku ho forma revolta to’o dinámika polítika ho governu sentrál. Nia hato’o buat hirak ne’e hotu iha livru ida ho pájina 248 ne’ebé nia espera sei enrikese diskursu kona-ba libertasaun Timor Lorosa’e nian.
Livru ne’e mós aprezenta entrevista ho figura prinsipál balun ne’ebé haree iha narrativa istória, hahú hosi Jenerál Wiranto ne’ebé nu’udar Komandante TNI iha momentu ne’ebá, Makarim Wibisono nu’udar Reprezentante Permanente Repúblika Indonézia ba ONU iha tinan 1999, Dewi Fortuna Anwar nu’udar Portavós ba Prezidente Repúblika Indonézia iha tinan 1999, no eis xefe Ajénsia Intelijénsia Estadu (BIN) Hendropriyono.
Fontes : KOMPAS.com
Editór Testu : Amito Qonusere Araújo
loading="lazy" />