Tradutor UNAMET fó sasin ba konsulta populár 1999 

banner 120x600
178 Views

G-NEWS (DILI) – Tinan-24 liu ba, iha periódu Konsulta Popular 1999, hanesan periódu ida atu destermina Timor Leste nia independênsia, liuhosi funu naruk tinan 24 nia laran, desde invazaun Indonézia iha loron 7 fulan Dezembru tinan 1975. Durante rezisténsia, timoroan barak ejiji ba ukun rasik án, no balun fali apoiu ba integrasaun katak, hamutuk nafatin ho Indonézia.

Bainhira kampaña ba Pro-Independênsia no Pro-Autonómia iha territóriu nasionál lao namanas hela, iha ne’ebé komisuan eleisaun Nasoen Unidas nian mós to’o ona iha Timor, hodi halo preparasaun ba eleisaun ninia. Prezensa UNAMET (The United Nations Mission in East Timor), rekruta timoroan sira ne’ebé pro-Independênsia atu servisu hamutuk, liu-liu timoroan sira ne’ebé iha koñesimentu ba lian Inglesh. Maske servisu hamutuk ho UNAMET, maibé presaun no initimidasaun hosi milisia sira kontinua akontese.

banner 325x300

Alberico Junior, nu’udar tradutór ba UNAMET nian fó sasin katak, situasaun seguransa mumentu ne’ebá defisil tebes, tanba milisia sira sunu populasaun pro-independênsia sira nia uma, no UN Civpol sira labele halo buat ruma tanba la armada.

Seguransa iha tempu ne’eba tuir akordu 5 Maiu entrega Indonesia. Entaun laiha garantia ida tamba antes ne’e governu no militar Indonesia nian forma ona milisia iha tempu ne’eba. Entaun molok no votasaun ameasa ba ita nia populasaun ne’e la’o ona. Sira sunu pro independensia nia uma, oho mos ita nia malu sira”, haktuir Alberico, Kinta-Feira (31082023).

Nia esklarese, altura ne’ebá la iha seguransa ba populasaun sira tanba ONU fó seguransa ba Polísia no Militár Indonézia mak kaer. afinál antes ne’e sira komete violasaun direitu umanu barak ona. Iha UN civpol, maibé la halo buat ida tamba sira la armadu.

“Iha tempu ne’eba Alberico Junior ho timoroan sira seluk fasilita misaun ONU ho naran UNAMET (The United Nations Mission in East Timor) nu’udar tradutor. UNAMET koloka sira ba iha ida-idak nia Munisípiu hamutuk ho staff internasional sira. Tamba Laútem, entaun koloka nia ba Lospalos, hafoin ne’e mak koloka fali ba sentru votasaun ida ne’ebé atu fasilita prosesu rejistrasaun konsulta popular nian.

Ita nia populasaun iha tempu ne’ebá antusias tebes atu rejistu no hakarak vota duni atu determina futuru Timor nian. Maske timoroan sira ne’ebé servisu hamutuk ho UNAMET no populasaun sira iha militár, Polísia no milisia nia serku, maibé ho espíritu as tebes hodi rejista no vota.

“Ita liu ona prosesu Libertasaun nasionál no ita restaura ona ita nia independênsia, maibé infelismente ita seidauk livre iha kontestu moris hakmatek nian. Tamba ne’e nu’udar sidadaun di’ak ita iha obrigasaun atu kontribui ba pás no estabilidade iha railaran atu bele hakmatek no dezenvolvimentu bele la’o tuir mehi ukun rasik án nian”.

Bainhira fó sai rejultadu eleisaun ba referendu ninia hosi Sekretáriu-Jerál ONU Koffi Anan, staf UNU no observador Internasionál sira kontente no fó parabeniza Timor Leste tanba objetivu to’o ona nia rohan katak ukun rasik án, hodi hakat liu tiha tempu ne’ebé defisil nian.

“Kolega staf internasional UN nia ajudu nia solidariedade ba ita. Sira ajuda duni ita ho determinasaun tomak. Bainhira sekjen ONU anunsia rezultadu, sira hotu-hotu mai hakoak ami hodi dehan imi manan duni ona no liu ona tempu difisil ne’e”, Eis Tradutór UNAMET ne’e hakotu.

Jornalista       : Ekipa G-News

Editór Testu  : Amito Qonusere Araújo

relavante