Boxing no múzikal lori Timor ba mundu “fila ho orgullu”

  Ekipa kobertura | Editor: Amito Qonusere Araújo

banner 120x600
1,565 Views

G—NEWS (DILI) — Boxista timoroan Delio Anzaqeci Mouzinho ho Daniel de Asis Belo husi El-Matador, ne’ebé hatun nia adversáriu sira iha Bali ho kompetisaun foin lalais ne’e, lori duni Timor nia naran ba mundu liu husi desportu no múzikal. La’ós ida ne’e de’it, artista timoroan na’in tolu, hanesan Etson Caminha, Izu no Dede, mós lori Timor Leste nia naran ba mundu, liu husi aprezentasaun múzika Timor Leste, iha Goa, Índia, foin lalais ne’e.

Delio no Etson hanesan figura rua ne’ebé konsege lori Timor ba mundu liuhosi aspetu rua ne’ebé iha ligasaun besik tebes ho ema nia moris: boxe no múzika. Rua ne’e iha atrasaun ne’ebé maka’as tebes, hodi halibur ema husi background ne’ebé la hanesan, no fornese plataforma ida ba kultura Timor nian atu bele koñesidu ho luan liután.

banner 325x300

Iha mundu boxe nian, Delio ho ninia espíritu luta nian hamorin ona Timor nia naran iha arena internasionál.

Entretantu, Etson ho nia múzika konsege komunika Timor nia fuan ba mundu. Liuhosi knananuk sira ne’ebé hetan inspirasaun hosi istória no esperiénsia moris povu timoroan nian, nia loke odamatan ba mundu hodi komprende liután kona-ba kultura, moris no dezafiu sira ne’ebé Timor Leste hasoru.

Liuhusi interasaun ho ema foun sira, artista timoroan  hanesan Izu, Etson no Dede, ne’ebé ba aprezenta múzika tradisionál Timor nian iha Goa Índia, foin lalais ne’e, sira hetan esperiénsia ne’ebé enrikese sira-nia perspetiva.

Etson Caminha, reprezentante artista ida ne’ebé partisipa iha selebrasaun ne’e, ko’alia ba G—NEWS, sábadu (08022025) hateten, ho sira nia partisipasaun ne’e lori istória no perspetiva úniku, hodi permite atu haree mundu hosi ângulu ida ne’ebé diferente.

Ita hetan esperensia foun ho ema foun e aumenta mos koneksaun iha linha artistika nian ne’ebé mai ho ambiente diferente.

Ita konsege hasoru ema balun ne’ebé apresenta aan ba ita katak nia maun ida uluk konsege hanorin iha fatin Liceu iha tempu Portuguese, tanba nee, hau hanoin ema Índia hatene Timor tanba ho istória ne’ebé atu hanesan ho Timor. Portugeza tama iha Timor durante tempu naruk e hanesan mos GOA Índia.

Aleinde ne’e, arte kontemporánea mós nu’udar dalan relevante ida hodi introdús Timor Leste ba mundu modernu. Artista joven timoroan barak maka hahú tau hamutuk tradisaun ho elementu inovativu hodi prodús obra arte sira ne’ebé kativa no iha valór merkadu internasionál. Promosaun kulturál liuhosi espozisaun arte, festival, no kolaborasaun ho komunidade internasionál bele sai hanesan pasu estratéjiku ida hodi introdús kultura Timor Leste nia furak no unikidade. 

Buat ne’ebé ha’u sente, ema koñese timor tanba ho istoria ne’ebé atu hanesan ho Goa Índia katak misaun Portugeza ne’ebé tama iha nasaun rua nee iha tempu naruk.

Ha’u hanoin iha meius balun ne’ebé ita bele uja hodi promove ita nia nasaun liu husi turismu kultural mak hanesan: Arte tradisional, arte komtemporaniu”.

Arte timor iha potensia boot ne’ebé bele lori mos Timor-Leste ba mundu tanba ita iha orijinalidade tradisaun no arte ne’ebé sei forte no puru”.

Etson Caminha salienta tán, Timor Leste nia obra no kultura iha duni apelu universál ne’ebé bele kona ema barak nia fuan. Tuir nia, momentu ida ne’e mós loke oportunidade atu hametin rede kolaborasaun internasionál ne’ebé konserteza bele introdús liután poténsia arte Timor Leste nian ba mundu.

Agradeçe tanba durante ita nia apresentasaun iha Goa Índia ita hetan apresiasaun makas husi audensia nomos ho musico balun ne’ebé mai partisipa iha momento neba.

Laiha fallansu durante ita nia apresentasaun tanba sira fasilita ita ho diak los e ho equipmentus sufisiente,sound engineer no crew ne’ebé professional tebes.

Nia dehan tán, múziku Índianu sira atua ho instrumentu tradisionál auténtiku sira ne’ebé sira uza mós fornese perspetiva foun ida kona-ba oinsá rikusoin kulturál bele prezerva no espresa liuhosi múzika.

Kona-ba arte muzikál timoroan ho tradisaun muzikál Índia hanesan esperiénsia ida ne’ebé enrikese, hodi hatudu diversidade hosi forma sira espresaun artístika nian ne’ebé eziste iha mundu, enkuantu loke mós oportunidade ba kolaborasaun liután entre kultura rua ne’ebé riku ne’e.

Esperensia ne’ebé ita hetan la hanesan mos ho fatin seluk husi audensia nia apresiasaun liga ho musika orijinál ne’ebé ita lori dominante ho ritmu TEBE-TEBE.

“Ita haree direita s aprezentasaun husi musico Índia ne’ebé uza instrumentu tradisional original ne’ebé furak tebes.

Etson Caminha konsidera Arte hanesan reflesaun ida ba nasaun ida nia identidade, hatudu istória, valór sira no filozofia moris hosi nia povu. Tanba ne’e nia husu ba jerasaun foin-sa’e sira atu kontinua envolve sira-nia an iha mundu arte nian, dezenvolve sira-nia potensiál, no hala’o papél ativu hodi mantein sustentabilidade patrimóniu kulturál ne’ebé eziste,.

Ita rekomenda ba joven hirak ne’ebé iha talentu iha ARTE katak tenke buka aprende nafatin no fokus ba talentu ne’ebé ita iha hodi kontribui nafatin ba ita nia nasaun,tanba desemvolvimentu nasaun ida nian papel Arte no Cultura mos parte importante tanba sai hanesan IDENTIDADE nasaun nian.”, Etson hakotu.

Liuhusi fuzaun boxe no múzika, Delio no Etson hamutuk lori Timor besik liután ba atensaun globál, hatudu katak kbiit kultura no espíritu luta nian bele mai hamutuk iha obra ida ne’ebé kona fuan no loke ema barak nia hanoin.

relavante