G-NEWS (DILI) – Forum ONG Timor Leste (FONGTIL) halo anúnsia públiku kona-ba asinatura petisaun kontra subsidiu saúde no transporte ba deputadu sira iha Parlamentu Nasional.
Tuir karta komunikadu imprensa ne’ebé G-News asesu, segunda-feira (11122023), Fongtil konvida sosiedade hotu-hotu ne’ebé hamrik hamutuk ho FONGTIL kontra projeitu subsidiu ba saúde no transporte ba deputadu sira iha Parlamentu Nasionál.
“Bele partisipa liuhosi fó ita boot sira ninia naran no asinatura hodi hatama iha petisaun ba Prezidente-da-Repúblika no ba orgaun sobenaru sira no entidade relevante sira iha tempu badak”, haktuir iha karta anúnsiu públiku ne’e.
Tuir ánaliza ne’ebé Fongtil halo estimasaun ba subsidiu saúde no transporte ne’ebé aloka ba kada deputadu sira sei hetan válor U$ 2,340,000.00 ba subsidiu saúde durante mandatu tinan lima, no subsidiu transporte U$ 6,240,000.00 durante mandatu tinan 5.
Subsidiu ba Saúde
No US$ Fulan/tinan Total
- $ 600.00 12 Mezes $ 7,200.00
- $ 7,200.00. 5 Anos $ 36,000.00
- $ 36,000.00. 65 deputados/as $ 2,340,000.00
Subsidiu ba Transporte
No US$ Fulan/tinan Total
- $ 1,600.00 12 Mezes $ 19,200.00
- $ 19,200.00 5 Anos $ 96,000.00
- $ 96,000.00 65 deputados/as $ 6,240,000.00
“Ne’e signifika durante períodu mandatu estadu sei hasai despeza atu kobre deit nesesidade partukular liuhusi subsidiu ba deputado/a nain 65 ho totál orsamentu US$ 8,580.000.00. Ida ne’e foin mak subsidiu ba item rua ne’e deit, seidauk inklui regalias sira seluk ne’ebé elabora ona iha petisaun”, tuir nota ne’ebé G-News asesu.
“Ita la bele nonok tan no la bele permite ida – ne’e! Sidadaun hotu-hotu, sosiedade sivil, veteranu sira, organizasaun rezistensia sira, asosiaun no movimentu sira, estudante sira, grupu vulneravel sira, feto ka mane, ne’ebé iha posibilidade atu partisipa bele hakbesik ba FONGTIL atu uza ita nia direitu liuhsui mekanismu lejitimu ne’ebé garante iha artigu 48 Konstituisaun”, haklean liután iha nota komunikadu ne’e.
Tuir Artigu 48 Konstituisaun-da-Repúblika arante katak “sidadaun ida-idak iha direitu atu aprezenta petisaun, keixa ka reklamasaun ba órgaun soberanu sira ka autoridade relevante sira atu defende sira-nia direitu, Konstituisaun, lei no/ka interese públiku”.
Ho proposta hirak ne’e, Fongtil husu ba públiku atu hala’o ona asinatura ba petisaun refere, nune’e bele haruka ba Prezidente Repúblika atu tetu antes foti desizaun konstitusionál.
Jornalista : Ekipa G-News
Editór Testu : Amito Qonusere Araújo