G-NEWS (DILI) – Problema bee moos nu’udar problema istóriku ida ne’ebé komunidade sira sempre enfrenta iha sira nia moris. Durante periódu ukun rasik an, maiória populasaun iha área remota to’o kapitál nasaun nian, preokupa kona-ba problema bee moos, maske kada tinan Governu aloka orsamentu ba bee moos, ho montante boot maibé la iha solusaun.
Problema bee moos laos ona problema segredu nian, maibé ne’e sai ona kultura ka narrativa ida ba istória Timor, tanba populasaun sira iha Timor sempre preokupa bee moos. Sira nia preokupasaun ne’e maiória sira kuru bee moos hosi fatin dook.
Komunidade ida hosi suku Becora Arlindo de Jesus ba G-News Kinta-feira Sexta-Feira (011122023) informa, populasaun sira iha aldeia Kakeu Laran kontinua halerik ba bee moos hodi konsumu, no atende ba nesesidade loron-loron.
Durante fulan tolu ona, populasaun sira iha área refere labele aesu bee moos tanba impaktu hosi mudansa klimátika no bai-loron naruk. Populasaun sira mak sempre apoiu malu hodi ajuda komunidade seluk tán. Alende ne’e, populasaun sira mós tenke konsume udan been bainhira tenpu udan.
“Tamba ne’e, ita husu ba governu atu tau atensaun ba poblema bee moos”, Nia haktuir.
Iha parte seluk, Estudante Eskola Sekundária númeru 1 Becora Julio de Jesus Soares hateten, susar atu asesu bee moos.
Nia lamenta ho Bee Timor Leste Empreza Públika (BTL-EP) ne’ebé loke orariu fornesimentu bee moos ba komunidade sira, la tuir órariu ne’ebé iha.
Joven sira iha Suku Becora sente sente triste ba problema bee moos ne’ebé komunidade sira enfrenta durante ne’e. hanesan joven, sempre hato’o problema ne’ebé populasaun sira enfrenta ba Governu, maibé hirak ne’e hotu la iha solusaun to’o agora.
Xefe Suku Becora António da silva soares deklara ba públiku katak, nia parte hato’o ona proposta ba Bee Timor Leste Empreza Públika (BTL-EP) maibé to’o oras ne’e la iha resposta.
Nu’udar autoridade lokál, nia ejiji nafatin ba Governu atu solusiona problema bee moos ne’ebé populasaun sira enfrenta.
Tuir dadus ne’ebé G-News rekolla, populasaun iha Suku Becora ne’ebé rejista hamutuk rihun rua-nolu resin tolu abitante.
BTL, E.P halo Ligasaun Bee ba Uma Kain 12 no Hakotu Ligasaun Ilegál 9
Iha segunda-feira (04122023), Bee Timor Leste Empreza Públika (BTL-EP) halo ligasaun bee ba uma kain 12 no hakotu ligasaun ilegál pontu 9, ne’ebé liga direita ba kanu transmisaun iha Aldeia Lao Rai, Suku Kuluhun, Postu Administrativu Cristo Rei.
Tuir publikasaun iha sítiu ofisial Facebook Bee Timor-Leste E.P katak, ekipa konjunta ne’e mós halo ligasaun bee ba komunidade sira nia rezidénsia hamutuk uma kain 12, tamnba kliente hirak ne’e konsege rejistradu no halo ona pagamentu.
“Komunidade sira, ne’ebé hela iha área refere, antes ne’e halo ligasaun direita ba kanu transmisaun, hodi kontribui rekursu bee menus, hodi ba tama iha Tanke Rezervatóriu, ho nune’e maka BTL, E.P halo intervensaun ida ne’e, tesi kotu ligasaun, ne’ebé la tuir padraun”, haktuir iha pájina ofisial Facebook Bee Timor-Leste E.P.
Estudante akadémiku UNTL Marcos da Costa ba G-News tersa-feira (05122023) hateten, problema bee moos ne’ebé komunidade sira enfrenta laos ona segredu, maibé ona istória ida ba populasaun tomak hodi konta tuir.
“Ne’e laos ona buat foun. Problema bee moos ne’e nu’udar problema istóriku ida ne’ebé ema hotu-hotu konta ba mai. Ita rona populasaun iha iha munísipiu kestiona problema bee moos, iha kapitál nasaun mós preokupa kona-ba bee moos. Balun kestiona tanba tenke la’o dook mak hetan bee, balun tenke konsume fali udan bee bainhira udan mai”, Marcos esplika.
Iha fulan outubru tinan 2022, Bee Timor Leste Empreza Públika (BTL-EP) hala’o kontratu ho kompañia tolu ne’ebé manan ona tenderizaun ba projetu melloramentu bee moos no instalasaun tanke bee moos iha suku no munisípiu sira.
Hosi kompañia tolu ne’e, kompañia Karisma Lda hetan kontratu, iha postu Vemasse munisípiu Baucau ho total orsamentu U$ 337,805.81, Kompañia Ukad Mape Goll Unipesoal Lda hetan kontratu iha postu Tutuala Laútem, postu Quelicai Baucau, no Metinaro Dili ho total orsamentu U$ 339,889.37, no Kompañia Mercy Unipesoal Lda iha suku Cribas Manatuto ho total orsamentu U$ 255,589.95.
Iha fulana agostu tinan ne’e, BTL-EP munisípiu Viqueque rekolla reseita hosi populasaun sira ho válor osan hamutuk U$ 3.717.40 ba kofre estadu iha trimester daruak ninian.
Foin lalais ne’e, iha loron 07 fulan Novembru tinan 2023, Prezidente BTL, E.P Carlos Peloi dos Reis asina Kontratu ho Konsultor Regulation, Performance and Governance (RPG), ne’ebé hala’o iha Salaun Tower, Fatuhada Dili, hodi halo servisu ba rekoperasaun gastu ba planu hirak ne’ebé trasa ona, liga ba estasaun tratamentu Bee Foer, iha kapital Dili.
Jornalista : Ekipa G-News
Editór testu : Amito Qonusere Araújo