Agrikultor Manatutu Preokupa IGE Seidauk Normaliza Irigasaun, Natar 9000 Kontinua Abandona

banner 120x600
142 Views

G-News (LACLO) – Dezastre naturál ne’ebé akontese iha loron 04 Abril 2022 afeita ba populasaun agrikultor sira nia natar hamutuk ekretare 9000 kontinua abandona too agora.

Natar ne’ebé mota sobu estraga husi suku haat (4) iha Postu Administrativu Laclo esktare, 3500, Suku Rembor esktare 1500 no natar Postu Manatutu Vila ho Obrato estare 4000.

banner 325x300

Too agora natar hirak ne’e abandonado tamba rezultado hosi inundasaun 2022 to agora sedauk hetan apoio ba normalisasaun ho IGE.

Iha área Kamedar nian natar lubuk ida mós afetadu no IGE presiza normaliza uluk Mota Bahadik Mota Laclo parte Labitin Ilheu, Rembor, Mota Sumasi no Natar Obrato ho Manatuto Vila.

Populasaun agrikultor sira preokupa, inundasaun ne’e afeita tinan rua labele halo natar impaktu tebes tebes ba povu hirak ne’ebé moris mukit no menus aihan tenki konsumu de’it aihan tradisionál hanesan akar no batar hodi sustenta sira moris.

Populasaun sira husu ba Prezidente Repúblika, José Ramos-Horta no Primeiru Ministru, Taur Matan Ruak atu halo vizita no haree rasik kondisaun natar povu nian hodi delega ekipa Instituto de Gestão Equipamentos (IGE) urjenentemente normaliza moda dalan ne’ebé sira mensiona.

João de Carvalho nu’udar Agrikultor Suku Rembor, informa iha loron segunda (21-11-22) liuba, ekipa IGE lori ona Excavator PC 200 Long ho Buldozer D85 ba para hela besik iha mota Rembor, maibé too agora seidauk halo servisu ho rezaun ne’ebé la klaru.

“Ami husu ba nai prezidente repúblika no primeiru ministru bele mai haree rasik ba povu nia natar, tanba tinan rua sira la halo natar moris susar tebes, tanba IGE lori ona ekipamentu Excavator PC 200 Long ho Buldozer D85 mai para hela iha ne’e seidauk halo servisu normaliza mota dalan,” dehan João.

João klarifika informasaun ne’ebé lansa hosi ema balun katak, populasaun la fó dalan ba ekipa IGE atu lori ekipamentu ba halo normalizasaun mota ne’e laloos, tanba too agora povu sira hala’o ona enkontru ho autoridade suku hein hela intervensaun hosi ekipa IGE.

Iha fatin hanesan, Xefe Aldeia Laicore- Laclo, Sebstião Soares Cabral husu ba governu presiza halo intervensaun urjensia hosi ekipa IGE loke bee tama natar.

“Ami ezijie liu ba IGE presiza normaliza uluk Mota Bahadik Mota Laklo parte Labitin Ilheu, Rembor, Mota Sumasi no Natar Obrato ho Manatuto Vila nian barak mak abandona,” nia preokupa.

Xefe Aldeia ne’e rekoñese populasaun hirak ne’ebé moris mukit durante ne’e konsumu de’it akar no batar, tanba sira la iha kbiit atu sosa foos, no moris dependensia dei’t ba halo natar no la iha forsa ekonomia.

“Pasensia la halo natar, ami ta de’it akar hodi konsumu, tanba se estadu la mai rezolve, ne’e, kuitadu tinan ne’e mos ami la halo natar,” nia preokupa.

Fatin hanesan, Populasaun José Luis das Neves dehan, se IGE la halo intervensaun, udan boot mai mota sei lori tan populasaun sira nia uma. Tanba mota sobu rabat ona too populasaun sira nia uma iha área Kondar nian.

“Agara dadaun ne’e mota sobu ona rai besik too ona populasaun sira nia uma kuaze metro neen (6) deit, se udan mai tan tan uma hirak ne’e mota sei lori tan,”tenik nia.

Impaktu hosi udan boot iha altura ne’ebá halo halakon abitante na’in vida, halo estrada no ponte balun kotu no rin eletrisdade monu no uma populasaun nian barak hetan estragus.

Atu evita labele mosu tan inundasaun, iha setembru 2022 liuba, lia-na’in no populasaun sira hala’o ona serimónia rituál hodi husu lisensa matak malirin ba naturaza atu proteza no hadok dezastre naturál labele akontese bebeik hodi populasaun bele hala’o hikas atividade agrikultor nian.

Entretantu, Asesor Poítika Presidente Repúblika, Tomás do Rosário Cabral informa ekipa tun ona ba terrenu hodi halo monitorizasaun ba servisu ne’ebé ekipa IJE halo, maibé too iha terenu ekipa seidauk servisu, tanba ne’e sira nia parte sei aprezenta hikas preokupasaun populasaun nian ba Xefe Estadu Ramos-Horta.

Antes nee’e, Prezidente Republika, José Ramos-Horta hala’o ona dialogu ho populasaun sira hodi husu rezolve problema irigasaun, nune’e iha loron 15 juñ 2022, Xefe Estadu hala’o mos enkontru ho Prezidente Institutu Jestaun Ekipamentu, Institutu Públiku (IGE), Ermenegilda da Costa Laurentina hodi informa preokupasaun povu hodi IGE bele hadia mos kondisaun estrada ligasaun Cribas ba aldeia Camedar, Suku Barique, Postu Administrativu Natarbora- Manatutu.

Tuir obserbasaun dadaun ne’e, ekipa IGE koloka ona ekipamentu pejadu Loder boot ida ba para ona iha área Rembor hodi hein desizaun hosi irarki hodi hala’o servisu.

Editór Textu : Amito Qonusere Araújo

relavante