G-NEWS (LORÉ-LAÚTEM)- Komunidade iha postu Loré munisipiu Laútem preokupa ba estrada ne’ebé liga hosi Lospalos villa ba postu Loré tanba kondisaun grave nune’e difikulta lori produtu lokál ba asesu merkadu. Aleinde ne’e, inan isin rua mós tauk atu asesu ba postu saúde.
Ba Jornalista sira, foin lalais ne’e, iha Suku Loré, postu Loré munisípiu Laútem, Guilhermina Paicheco no Flora da silva sente triste ho estrada ne’ebé kondisaun at totál nune’e difikulta movimentu atu asesu merkadu no postu saúde.
“Tempu udan hanesan ne’e impaktu ba ami nia produtu lokál hanesan fehuk, batar no seluk tán dodok hotu tanba ami labele asesu estrada ho di’ak, entaun ida ne’e difikulta ba movimentu bainhira ami asesu ba merkadu no difikulta mós ba inan isin rua sira atu asesu ba postu saúde, dalaruma iha dalan sira hasoru difikuldade oi-oin, ita kous bebe ne’e dalaruma di’ak oituan maibé kondisaun estrada at hanesan ne’e tuir dalan kareta tatidik makaas entaun molok to’o óspital ita nia moras ne’e aumenta no ida ne’e halo ami tauk atu ba, no iha dalan Santa Kruz ne’e ema mate bebeik iha ne’ebá dalaruma kareta monu ne’ebé ha’u nia oan hitu ne’e, ha’u nia laen mak ajuda ha’u ne’ebé partus de’it iha uma, maibé oan kondisaun di’ak hotu de’it”, tenik Guilhermina Paicheco.
Loré furak ho sítiu rezisténsia no turistíka “estrada grave”
Flora da silva ho kondisaun isin rua “ ami iha ne’e ba postu saúde kuaze kilo hitu, ami to’o iha ne’ebá hein parteira sira atu konsulta mas laiha no ami kontaktu direta ba iha enfermeiru postu saúde Lospalos villa maibé ho hatan mak imi nia enfermeiru ba Loré-I mak la iha entaun ami pasinsia fila, hosi fulan-Marsu no April ne’e, ami ba maibé la iha infermeiru ida mak iha postu saúde no ami fila mai to’o uma, sente kanotak moras loos, ha’u tuir imunizasaun ne’e dala-rua de’it iha Lospalos to’o agora la ba tanba kondisaun estrada at no udan tun bebeik, ne’e ita atu ba mós sente araska, fulan rua ona enfermeiru sira la mai ona, ho razaun dehan kareta mak la to’o, ami sente laran moras loos tanba ho kondisaun hanesan ne’e mak lao to’o kilo hitu to’o ne’ebá enfermeiru la iha, tanba ne’e husu governu presiza haree kestaun ne’e” tenik Flora Da Silva
Xefe aldeia Titilari Orlando da Costa no Xefe Aldeia Tchai Verisimo de Assunção rekoñese kondisaun estrada at iha suku Loré-I difikulta tebes ba komunidade sira labele asesu ba merkadu no postu saúde.
Estrada “Jalan Toll” Suai kuak no monu
Orlando da Costa “ami nia kondisaun Estrada mak la di’ak liu desde ukun an to’o agora, governu seidauk haree, komunidade sira lori produtu lokál asesu merkadu no asesu postu saude araska tamba hein transporte maibé udan hanesan ne’e susar, transporte mai tanba estrada kondisaun la di’ak, sira asesu ba postu saúde lao kuaze kilometru neen maibé la’o de’it, komunidade dalaruma sira nia sasan at tanba transporte ida de’it mak movimentu no kondisaun estrada hanesan nee inan isin rua sira barak mak partus iha uma de’it”.
Verisimo de Assunção “Estrada ne’e di’ak maibé karik mudansa klimátika ne’e mak estraga halo rai monu, estrada ne’e obra iha tempu okupasaun Indonézia maibu tempu ukun an ne’e seidauk halo, so ateru de’it iha tinan 2010”
Xefe suku Loré I Abilio Amaral klarifika, autoridade komunitáriu halo ona proposta ba governu maibé seidauk hetan resposta to’o agora.
“Iha tinan 22 nia laran kondisaun estrada mak hanesan ne’e kompaña so lori tahu mai taka tahu, entaun ida ne’e bele implika dezastre barak, dalaruma kareta baku fila, ema mate no kanek lori ba óspital balun la konsege to’o lakon vida, ne’ebé ita sempre hato’o ba servisu munisípal maibé sira fó rezultado mak dehan orsamentu la to’o no la tau orsamentu ba ne’ebá.
“Iha tinan 2015 estrada ne’e ateru hosi suku Loré-II mai to’o de’it aldeia Tchai, suku Loré-I maibé liu tiha ida ne’e abandona de’it, iha tinan 2019 ami hato’o ona proposta ba institutu Jestaun Ekipamentus, sira konsege mai maibé to’o de’it Loré-II maibé iha Loré-I la mai to’o agora.
“Espera katak governu ida agora ne’e bele tau matan ba Loré tanba tempu funu Loré mós vítima ba rai ida ne’e maibé to’o fali ukun an mós Loré nafatin vítima ba dezenvolvimentu”, Xefe Suku Loré-I Abilio Amaral haktuir ba Jornalista sira.
AJTL no Oxfam realiza mídia Tour kona-ba asaun Justisa iha Loré
Entertantu estrada liga hosi Lospalos vila ba postu Loré kuaze kilometru 32, ho totál populasaun rihun 16 kompostu Loré-I, Loré II, no vítima ba estrada ne’e na’in-5 lakon vida no na’in-3 kanek todan.
G-News Foti informasaun iha postu Loré relasiona ho atividade Mídia Tour ne’ebé realiza hosi ajensia Oxfam no Asosiasaun Jornalista Timor Lorosa’e (AJTL) no hetan fundus hosi Oxfam Iha Hongkong.
Jornalista : Martinho Belo
Editór Testu : Amito Qonusere Araújo
loading="lazy" />