G-NEWS (DILI) – Revolusaun 1975 promete ba povo Ukun Rasik An, Total e Completa. La promete atu troka deit bandeira Kolonialismu ho Bandera Estado RDTL-nian. La promote atu troka deit Ukun Kolonial ho Ukun Nasional Timor-Leste nian rasik.
Revolusaun 1975 ne’ebe maka FRETILIN, enkuanto Frente Ampla, la’os PARTIDO FRETTILIN, promote ba povo, hodi mobiliza povo tomak ba Luta ba Ukun Rasik An, maka liberatsaun total e complete. Ukun An ne’ebé sei fo’o ba povo tomak moris foun, vida foun, liberto husi explorasaun, atraju, obskurantismu no’o halakon segregasaun social no’o politika.
Revolusaun 1975 promete ba Povo tomak mudansas kuantitativas no’o kualitativas iha moris lor-lorong-nian. Ema hotu sei moris hanesan no’o ho dignidade. Sei la iha kiiak, sei la iha riku! Iha deit maka povo Timor-Leste ne’ebé dignifikadu, liberto husi kaulker forma de segregasaun social no’o do obskurantismu!
Inu ne’ebe ita hananu no’o ema tomak rona, entre barak, ida maka hau sei lembra nia letras balun “… tan-sa , tan-se ho hare ho batar la folin…”. Inu ne’e halo povo agrikultor tomak hader husi eskravidaun secular no’o dedika an totalmente ba luta da libertasaun. Povo tomak hamrik, povo tomak foti nia obrigasaun atu tane as valores Revoluaun 1975-nian!
Barak mate, barak lakon, mate rate la hetan! Iha Ukun An, balun Veternaus, barak liu ladauk adkiri nia direitus! Barak sei halerik, barak sei tanis. Ne’e maka ita hotu nia realidade!
Ohin volvidus (liu tiha) tinan 47 , ita hakfodak bainhira hare’e iha Dili laran, sidade capital RDTL, ema barak sei tutur, sei lebo, balun hahu dudu karosa hodi buka moris. Sala nee iha los ne’ebé? Atu fo’o sala los ba-se?
Uluk ita hare la folin, ita batar la folin , tam-ba kolonialismo , fasismu. Uluk ita exploradu tam-ba kolonialsimu, fasisimu. Kolonialismu-fasismu mosu nudar ita nia inimigu komum. Ikus mai tan prejensa Regime Soeharo hamosu iha ita ida-idak nia konsinsia “ um inimigo comum”, maka ita precija kombate, hasoru ho ita nia forsa hotu.
Ohin ekonomia “ tutur-lebo-didu karosa” sei iha, sei buras liu tan iha ita nia sidade-sira RDTL-nian, ita atu fo’o sala tan-ba se? Ba kolonialsimo, ba asismu, ba ema liur? Ba se tan?
Ita eleisaun ba dala lima ona, hamosu governo ba dala ualo ( VIII Governo), hamosu reprejentante iha uma fukun (Parlamento Nasional) ba Legislatura dala lima ona. Ita Ukun An ona! Ita rasik halo politika, halo leis! Ita kaer rasik Kuda Talin ona. Tamba-sa maka ekonomia “ tutur-lebo-dudu karosa” buras ba bebeik? Ita karik la hare’e, bele mos hare’e, mas la sente! Ita la sente, bele mos sente ema nia terus, ita la objetiva iha ita nia reasaun de konsiensia, tamba ita fiar ita klasse social seluk. Klase social ne’ebé husi eleisaun ida ba eleisaun seluk, hakbesik ba “tutur-lebo-dudu karosa” ho masin-midar ruma atu konvense hili ita nia partido, ita la hakbesik ba eleitoradu ho konsiensia katak ita iha obrigasuan atu liberta sira!
Ita manan tiha, tu’ur iha parlamentu nasional (letra kiik) ita la halo politika atu muda povo agrikultor, povo komersiante kiik-sira, trabalhador-sira nia moris. Tamba ita pertense ka sente pertense ba klasse soial seluk! Ita muda maka ita nia estatutu social, husi la’os deputado, la’os sua excelencia, ba senhor, ba excelensia. Povo ne’ebé nain ba Ukun maka ita ba empresta Ukun atu kaer ba tinan lima, ita har’e la hetan! Tamba-sa? Tamba ita fiar katak sira vota ba ita nia partidu, tamba ita fahe masin-midar ba sira, ba povo. Ita tau matan maka ba ita nia belun ne’ebé apoia ita nia aktividades polítikas. Karik los. Ne’e maka sira ka ema hanaran “Festa Demokrasia”.
Iha eleisaun mai dadauk, 21 de maio de 2023, “ tutur-lebo-dudu karosa”, povo agrikultor-sira, tarbalhador-sira sei hakat ba vota dala ida tan. Vota ba halakon “ekonomia tutur-lebo-dudu karosa” ka vota ba haburas liu tan Timor-Leste ho “ekonomia tutur-lebo- dudu karosa” . Decijaun iha Povo nia liman!
Ita hotu tenki humaniza-an, humanzia ita nia pratika politika hodi iha eleisaun ne’ebé sei mai, karik ita manan, ita liu barreira, ita bele implementa ita nia projetu polítiku atu halakon “ ekonomia tutur-lebo-dudu karosa”. Hamosu governu ida realmente mai husi povo, servisu ho povo no’o berani fila hikas ba sai povo, bainhira mandatu remata ona! Se ita mai ho perspektiva ne’e, maka durante Ukun ita sei halo politika no’o Ukun ne’ebé diak ba Povo , tanba ita fiar ita mos sei fila ba sai povo bai-bain!
Atu halakon ekonomia “ tutur-lebo-dudu karosa” iha sidade laran, maka ita tenki iha politika desenvolvimentu atu materializa . Polítika ida ne’ebé ? Ba PST politika no’o medidas “ subsidiu ba agrikultor-sira, ba komersiante kiik-sira, ba trabalhador-sira “. PST fiar so ho polítika ida ne’e, Governo bele halakon “ekonomia tutur-lebo-dudu karosa” iha tinan 5 mai ne’e!
Maibe liu-liu, politiku-sira, partido-sira ne’ebé sei tuir eleisaun iha 21 de maio de 2023, iha sensibilidade polítika, iha konsiensia ba realidade Ukun An depois de tinan 23 resin ne’e. Ba bele iha konsiensia, pelo menus, politiku-sira tenki iha senimentu humanu, lalika koalia ideolojia lai-bá, atu hare, absorve no’o sente povo “ tutur-lebo-dudu karosa” nia moris, nia relaidade, nia sofrimentu.
Ikus liu, povo “ tutur-lebo-dudu karosa” mos precija esklaresimentu, precija orientasaun katak ba VOTA ba ho koinhesimentu klean kona ba Partidu-sira, dirigente-sira husi kada partido politku ne’ebé figura iha Boletim de Voto. Liberta an husi “ karidade poliika” hodi vota ho konsiesia katak nia ka sira nia voto sei rejulta iha mudansas radikais iha tinan 5 mai ne’e.
Vota ba halakon ekonomia “tutur-lebo-dudu karosa” ba ekonomia ida ne’ebe halakon susar no’o terus no’o dignifika ser humanu, dignifika povo, halakon kategoria social-sira, hatur ema hotu hanesan no’o ho dignidade tuir Konstituisaun RDTL ne’ebé ita hotu hari’i nudar Estado de Direitu no’o Demokratiku.
Povo “tutur-lebo-dudu karosa” bainhira esklaresidu ba kaujas ekonomikas ne’ebé nia hasoru, nia ka sira sei vota ba nia Libertasaun, ba nia emansipasaun, ba nia humanizasaun. Se maka sei sai agente ba esklaresiemntu da sociedade? Ba PST jovens –estudantes ne’ebé horas ne’e dadauk haibur an iha Brigada de Estudantes Revolusonarius ne’ebé estabelsidu no’o na-mukari iha kada munispius, postu, suko, aldeia no’o Knua-sira.
Ba membrus Brigada de Estudantes Revoluionarius maka adkiri vijaun libertadora hodi pratika aktus de libertasaun, precija iha orientasaun politika-ideolojika! Ba ida ne’e komunga ideolojia Socilaimu Humanista Popular ne’ebe hatur ka assente iha Lisan no’o Kultura Timor-Leste nian hodi hakat ba Luta ba Estadu la iha Rai! Rai Povo nian, Uma Lisan, Uma Knua nian! No’o subsidiu ba Agrikultor-sira! Asaun ba Trabalhador-sira. So nune’e ita sei halakon ekonomia “tutru-lebo-dudu karosa” iha Ukun ne’ebé sei mai ba tinan lima.
Ita iha esperansa katak Votu de Libertasaun iha 21 de maio de 2023 sei lori Povo iha ekonomia “ Tutur-lebo-dudu karosa” ba ekonmia ida ne’ebé transformada ba ekonomia Libertadora, katak “ tutur-lbo-ddu karosa” sei hetan espasu komersial ida ne’ebe dignu ba sira atu realiza sira nia aktividades ekonomikas , sira humaniza-an, sai husi pratikas de dekadas de deshumanizasaun!
Ita fiar , ita luta, ita hakat ho esperansa ba iha ita nia kauja! Fé iha Ideolojia, Konsistensia iha Asaun maka ita nia motto lor-loorng nian!
Saudasoens!
Avelino Coelho/ Shalar Kosi Fitun Fuik
loading="lazy" />