G-NEWS (OPINIAUN) – Opiniaun ida ne’e, responsábiliza hosi autór rasik, G-News responsábiliza ba publikasaun.
Eleisaun 21 de Maio 2023: Vota ba Alterasaun moris ka vota ba perpetua (hametin kiak no mukit no vota ba ema lubung ida deit atu moris diak ba nafatin.
Prosesu eleitoral liu tiha ona fase sorteiu númeru ba boletim de voto ba kada partido. Partido Socialista de Timor (PST) hetan numero 15 nudar numero de identifikasaun ba bolletim de voto.
PST, número 15, ba eleisaun 21 de Maio de 2023 lori nia Programa-Bandeira eleitoral – Estado la iha Rai! Rai Povo Nian, Uma Knua nian tuir Lisan (Hukum Adat) Knua ida-idak nian. Estado la iha Rai, Rai Povo nian maka nudar expresaun konkreta Socialismu Humanista Popular hatur iha Lisan no’o Kultura Timor-Leste nian, ka ho malae nia lian dehan “ Socialismu Humanista Popular com caracteristicas timorense”. Bandeira eleitoral ne’e atu signifika katak modelo desenvolvimentu socio-economiku iha Timor-Leste tenki garanta katak Rai nudar kapital- meius de produsaun fundamental tenki iha povo nia liman. Rai labele sai kapital, ho tulun Governu-nian, iha ema lubung oan ida nia liman, nia kontrolo, nia Poder. Iha ita nia rain , ita asiste hela dadauk ema lubung oan ida deit maka riku ba bebeik no’o sira hahu kontrola komersiu ka negosius oi-oin iha rai ida ne’e ne’ebe ema barak terus, susar, lakon buat hotu-hotu hodi liberta.
Ema lubung oan ida, ne’ebe hetan bensaun, hahu kontrolo-domina buat hotu-hotu. Povo nia oan sira la iha kibit atu kompete iha merkado de investimentu. Ita tenki , husi rejultadu eleisaun ida ne’e, muda ka invesrte situasaun ida ne’e!
Ita la laran moras, tanba ema balun rikun! Ita so hakarak deit Estado tenki garanta kumprimentu artigo 6 Kosntituisaun RDTL-nian., liu-liu alínea (e) ne’ebe dehan “ … Promover a edificação de uma sociedade com base na justiça social , criando o bem-estar material e espiritual dos cidadãos”. Alínea ne’e realsa katak Estado tenki garanta justisa social, tenki garanta moris-diak ba sidadaun hotu-hotu. Maibe na pratika, liu ona tinan 20, eleisaun ba dala lima ona, ita hare, ita asiste ema barak liu maka moris susar, lakon dignidade, lakon esperansa atu moris hanesan ema seluk iha rai ida ne’ebe sira mos kontribui ba nia libertasaun!
Problema desigualdade socio-ekonomiku iha ita nia rain. Problema injustisa social boot ba bebeik iha ita nia sociedade nia abut no’o hun lolos iha modelo de sociedade ne’ebe maka partido sira ne’ebe tuir eleisaun , husi periodu ida ba periodu seluk, aprejenta ba povo. Sira tamba iha Poder, tamba kaer hela Ukun, iha kondisoens materiais atu hamaus povo ho medididas ne’ebe la dignifika eleitoradu. Sira halo “pendekatan” ba populasaun ho fahe sasan , fahe ai-han iha periodos pre campanhas. Sira hamosu kulktura politika eleitoral ne’ebe sustenta ho saida maka ema ida fahe ba ema seluk atu vota sira. Tamba ida ne’e, tamba pratika ida ne’e, maka eleisaun sai fali deit instrumentu atu hatutan tan Ukun ne’ebe ema balun iha husi tinan ida ba tinan seluk. Ukun la halo progresso, Ukun halo povo halerik ba bebeik!
Eleisaun husi periodo ida ba periodo seluk sai deit nudar meius atu ema sira ne’ebe Ukun ona hetan fila fali Ukun. Tamba Eleitor ba vota kondisonadu ho bens materiais ka promessas balun. SE hakarak muda buat ruma iha rai ida ne’e, eleisaun 21 de Maio de 2023 maka nudar momentu oportuno ba grandes mudansas!
Iha eleisaun 21 de Maio mai ne’e, Partido 17 maka sei aprejenta nia Programa ba Povo, ba eleitoradu. Favor hare projectu bolletim de voto anexu. Povo sei ba hili entre 17 ne’e partidos ne’ebe bele ekilibra partidos sira ne’ebe Ukun dala barak ona. Povo sei ba rona Promessas oi-oin tan! Povo se hili tuir nia fiar, nia konsiensia, ka sei hili tamba partidos sira fahe sasan. Se hili tamba partido sira fahe sasan, eleisaun ne’e sei la hamosu Ukun ne’ebe diak atu halo mudansas iha vida moris povo tomak nian.
PST, numero 15, mai ho nia medidas Subsidiu ba Agrikultores nudar medidas ne’ebe atu defende povo nia rai, no’o transforma agrikultura bei-alan sira nian, ne’ebe ita hatutan hela to’o agora, ba agrikultura mekanizada, modernizada no’o industrializada. Maibe povo kontinua nain ba rai no’o ba produtus ne’ebe nia produs. Venda produtus industrias agrikulas ne’ebe hamosu lukurs tenki pertence ba povo.
Numero 15 mos defende saham untuk buruh/asaun ba trabalhador! Defende mos ensinu gratuito ba ema hotu, saude gratuita ba ema hotu! Defende zonemaneto komersial iha sidades atu proteje komersiantes kiik-ambulantes no’o garanta katak sira iha fatin ba halo sira nia komersisu ka aktividades. Sira iha direitu atu moris iha sidades hanesan mos ema rikun lubung oan sira ne’e.
PST, numero 15, sei hamosu modelo desenvolvimentu ekonomiku ida ne’ebe sei hamosu sociedade ida ne’ebe la iha rikun no’o kiak, ema hotu moris hanesan no’o iha farternidade humana. Fraternidade humana so bele konkretiza iha sociedade Timor-Leste se ema hotu hetan igualdade no’o dignidade humana.
PST luta ba sociedade ida ne’ebe ema hotu moris hanesan! Atu bele materializa mehi ne’e, kumpri bandeira eleitoral PST-nian, maka depende ba Povo atu hili PST nia Programa! Ukun Povo nian ( artigu 62 KRDTL) , PST ho nia Programa, laos ho osan ka sasan, hakat ba husu empresta Ukun husi Povo, liu-liu Agrikultores-Trabalhadores – ema kiak no’o mukit sira ne’ebe maka Brigadas de Estudantes Revolusionarius – BER – sira hakat ba uma ida no’o ba uma seluk taka PST nia Sticker no Programa.
Saudasoens!
Hakerek Na’in:
Dr. Avelino Coelho FF Shalar Kossi
Prezidente PST, hela fatin Mascarenhas, Dili Timor Leste.