Língua Portuguesa: pilar identidade no dalan diplomátiku ba Timor-Leste

(Domingos Godinho de Araújo, missionário iha Portugal)

banner 120x600
276 Views

G-NEWS (PORTUGAL) — Istória naruk Timor-Leste hanesan ex-kolónia Portugal, rai  hela eransa diak ida ba ita nia kultura no identidade, liu hosi Língua Portuguesa nu’udar base importante. Língua ne’e la’ós deit instrumento komunikasaun, maibé simbolu resistência ba opresaun no dalan diplomátiku ne’ebé hametin pozisaun Timor-Leste iha nivel internasionál.

Durante tinan 24 okupasaun Indonézia, rezimu Soeharto hakotu uza Língua Portuguesa no hatama língua Indonézia nu’udar obrigatóriu iha eskola, mídia ruma, no uza iha vida lor-loron. Rezultadu, povu Timor-Leste aprende mais fácil língua  Indonézia no barak sei uza to’o agora. Maski nune’e, iha mundu globalizaun, konhecimentu lian barak sei sai vantagem ida ba ita

banner 325x300

Luta ba libertasaun hosi povu maubere iha tempu naruk hatudu kontribuisaun hosi Portugál no nasaun CPLP seluk. Língua Portuguesa fó sinal ida kona ba relasaun emosional no respeitu istóriku. Hodi reforsa independénsia iha tinan 2002, lideransa nasaun fó konsiderasaun atu tau Língua Portuguesa hanesan língua ofisiál hamutuk ho lian Tetun, tanba ne’e mos hanesan estratégia atu liga Timor-Leste ho CPLP.

Língua Portuguesa hanesan Pilar Identidade

Filozof Ludwig Wittgenstein hatete, “Limiti iha língua, maka hanesan limite ba o nia mundo.” Iha Timor-Leste, Língua Portuguesa hanesan janela ba mundu CPLP no hametin identidade nasaun ida. Língua ne’e bele abri oportunidade iha kooperasaun ekonomia, edukasaun, no kultura.

Maski iha relevánsia lian seluk hanesan bahasa Indonézia, Inglés, no Korea iha tempu globalizasaun, Língua Portuguesa la substituível hanesan simbolu identidade no eransa istóriku.

Desafiu no Solusaun atu Hametin Língua Portuguesa

Dominação Língua Portuguesa sei desafiante liu-liu ba generasaun foun. Jovens Timor-Leste aprende lian Indonézia no Inglés tamba asesu no influensia kultura barak. Tanba ne’e, governu tenki lori estratégia ida hodi reforsa diseminasaun lian Portugés, hanesan:

  • Integra lian Portugés iha kurikula edukasaun husi jardim infância to’o universidade.
  • Fo treinamentu intensivu ba edukadór atu asigurár kalidade ensinu.
  • Loke kursu grátis no fasilita asesu ba povu iha aldeia.
  • Reforsa partisipasaun mídia no programa iha lian Portugés.
  • Promove intercambio estudante ho nasaun CPLP.

Konkluzaun

Língua Portuguesa hanesan simbolu identidade no respeitu ba istória Timor-Leste. Aprende lian seluk mos importante, maibé identidade Timor oan mak enraiza iha Língua Portuguesa no presija ita hotu esforço atu espírito  língua ne’e bele sai hanesan ita nia moris.

Ita presija  programa no apoi maka’as  husi governu iha  envolvimentu sociedade.

Atu nuné sei fo vantagem ba Timor-Leste iha nivel global, reforsa nasaun ida ne’ebé independente no estabelesida iha mundo internasional.

relavante