Povu presiza polítika asaun, la’os retórika

banner 120x600
153 Views

G-NEWS (DILI) – Relasiona ho afiliasaun sidadaun sira nian hosi partidu ida ba partidu seluk, no hasai deklarasaun hodi hatun no hasai lia-fuan la edukativu hasoru líder nasionál sira. Situasaun sira ne’e sei la fó benefisíu ba povu.

Akademista no dosente UNTL-FEAH-DELT Alexandra de Araújo Tilman hateten, póder polítika iha povu nia liman, hodi deside distinhu nasaun nian, liuhosi ezerse sira nia direitu de votus.

banner 325x300

Tuir Nia, afiliasaun ne’ebé akontese hodi defama líder partidu polítika sira, maibé sei implika ba organizasaun partidária.

“Tuir Ha’u-ata ninia haree hatene katak “Podér polítiku iha povu nia liman, ne’ebé sei hala’o tuir Lei-Inan haruka iha (artigu 62). Aleinde ne’e mós wainhira mosu Afiliasaun pesoál husi Partidu ida ba Partidu seluk ne’e ba pesoal ha’u ninia-oklu haree katak: “Laiha implikasaun ba pesoal ida ne’ebé mak afiliasaun ne’e. Maibé ninia implikasaun sei ladi’ak ba Partidu ne’ebé mak antes pesoál ne’e tau fiar no konfiansa ba”, Alexandra Tilman (Domingu, 19022023).

Tanbá automatikamente fó impaktu ba votus wainhira eleisaun polítika ida akontese. Durante ne’e Nia akompaña notísias rai laran hodi hamosu análize provizóriu ida katak: Lideransa Partidu-sira labele kontente lai ho pesoál-sira mak halo afiliasaun husi Partidu antes ba partidu foun mak pesoál-sira ne’e adere-an bá.

Tanbá psikolojikamente balun mai ho razaun konsiénsia fuan no laran hadomi ba Karaterístika husi Lideransa ka Jestaun Manajeriál husi Partidu, maibe pesoál balun fali mai tanbá interese Polítika ba (kadeira, poder no osan).

Ho ida mosu hanoin katak saida mak tenke antisipa atu labele hamosu afiliasaun sira hanesan ne’e. Lideransa tenke iha koñesimentu Polítika ne’ebé Justu, Aberta no Haku’ak sidadaun hotu la haree ba klasé sosiál, edukasaun, no interese pesoál).

Lideransa ne’ebé di’ak labele haree, tuur no rona relatóriu de’it, maibé matan, liman-ain tenke hakat sai husi fatin no hakbesik-an ho ninia pesoál partidu hahú husi aileba to’o estruturu importante. Tanba tinan wain iha ukun-an ne’e0ovu lian la’ek ne’e pesoál partidu-hotu presiza asaun, la’os retórika.

“Hanesan matenek nain Prof. Dr. Mochtar Mas’oed hateten “Lideransa Presiza Passion, ne’ebé nakonu ho Espiritu obedese ba objetivu. A feeling of responsibility, Hatene duni objetivu ne’e hodi apaar ho responsabilidade. A sense of proportion, katak iha kapasidade hasoru realidade ho konsentrasaun no hanoin ne’ebe mak kalma nomoos kapasidade atu foti desizaun ba objetu-sira”, nia informa tán.

“Tuir Pesoál ha’u-ata nia haree kona-ba Deklarasaun Afiliantes sira husi Partidu ida ba Partidu seluk ne’e hanesan Expresaun Prátika mak durante ne’e tuir sira-nia haree no observasaun dereta iha partidu antes mak sira adere-an la fó atensaun no interese, nomos la responde saida mak sira ninia mehi ba rai Independénsia ida ninia leten”, dosente ne’e haktuir tán.

Aliende ne’e mós Konstituisaun RDTL iha Artigu 63 (Partisipasaun Politika Sidadaun) mós fó dalan kona-ba Demokrásia wainhira aplika iha Povu nia leet ne’e importante tebe-tebes.

“Tanbá ne’e ha’u-ata ninia hanoin pesoál-sira laiha interese atu soran Na’i-Ulun Partidu-sira, satán atu Estraga. Ita hotu hakarak moris di’ak no hakmatek iha rai Independensia ida ninia leten. Lós ka La’e? Dezafiu-sira mak mosu nu’udar Lideransa tenke uza-Ninia Poder hodi akumula hanoin-sira husi ida ba seluk. Importante tenke halo reflesaun ba situasaun sira mak mosu iha Partidu laran.

Tanbá buat hotu fila ba Na’i-Ulun ho Ninia Etrutura iha Partidu sira mak tenke ne’on na’in buka maneira no Estratejia oinsá Pesoál sira labele hasee-an hodi tau fali fiar no konfiansa ba partidu seluk ninia “POLITIKA”, Nia re-afirma tán.

Tuir Alexandra Tilman katak, ida ne’e presiza no Importante tenke realiza. Nasaun RDTL (Repúblika Demokrátika de Timor Leste) nu’udar Nasaun ida ne’ebé mak implementa Sistema demokrásia katak, soberania loloos ne’e iha Povu-Ninia liman. Tanbá kada tinan 5 dala ida, Timor-Leste hala’o Eleisaun Jerál hodi hili Reprezentante Povu ba tuur iha uma fukun Parlamentu Nasional. Reprezentante Povu-sira husi kada partidu politiku sira ne’e mai husi Povu-nia aspirasaun.

Tanbá ne’e di’ak liu molok atu hakat ba Eleisaun ne’e Na’i-Ulun-Sira husi kada Partidu boot sira mak durante ne’e iha diferentes ideias presiza tuur hamutuk hodi hatudu Unidade ne’ebé lós no di’ak ba Partidu Ki’ik-sira nomoos povu hotu be banati. Hakarak ka lakohi Partidu Polítiku ninia funsaun ida mak Hala’o Komunikasaun Politika. Ho de’it dalan Komunikasaun Polítika ne’e mak nu’udar fontes informasaun-sira ba Partidu Polítiku, Povu nomoos Membru Polítiku ne’e rasik. “Implementasaun Komunikasaun Politika hirak ne’e sei hetan influénsia maka’as ho ninia elementu sira mak iha.

Jornalista     : Ekipa G-News
Editór Textu  : Amito Qonusere Araújo

relavante