Fernando: ”Kandidatu PR Tenke Iha Kapasidade hodi Hadia Relasaun Interna no Externa”.

Dr.Fernando Dias Gusmão Iha nia Kna'ar fatin, UNPAZ.
banner 120x600
172 Views

G-RTV.com (DILI) : Tinan oin, Timor Leste sei hili fila-fali nia Prezidente Repúblika (PR) ba ukun husi períodu 2022-2027, nune’e tuir akadémista Universidade da Paz (UNPAZ) nia prepektiva katak PR ne’ebé atu ba period tui mai,  presija iha kapasidade atu rezolve problema relasaun entre orgaun soberania estadu nian (Interna) no relasaun intenasionál (Externa).

’Tuir ami akadémiku  nia hare katak bazeia ba tinan 3 ikus ne’e, ita nia nasaun hasoru problema bo’ot, liu-liu relasaun entre instituisaun estadu hanesan orgaun soberania, nune’e presija iha PR ne’ebé iha kapasidade atu rezolve kestaun hirak ne’e tuir funsionamentu ne’ebé konstituisaun haruka’’. Haktuir Dekanu Fakuldade Siénsia Sosiáis no Umana-UNPAZ, Dr.Fernando Dias Gusmão ba G-RTV.com, Iha eskritóriu Fakuldade, Tersa ne’e (07/06).

banner 325x300

Razaun ne’ebé Dekanu  iha, konabá kapasidade atu hadia relasaun entre orgaun estadu nian tambá atu hamoos boikota ba malu.

’Iha tinan hirak ba kotuk, entre Parlamentu Nasionál no PR boikota malu, hodi kansela viájem Prezidente nian ba estranjéiru tambá Prezidente la foo posse ba Membru Guvernu sira, ne’e hotu tambá la haree ba interese nasionál, maioria interese partidu ka grupu, presija hamoos’’. esklarese Dekanu  .

Nia reforsa tan, PR iha tinan 5 mai ne’e presija hamosu koeziaun no inkluzaun sosiál atu hases povu husi frakmentadu ba grupu ne’ebé iha interese de’it ba grupu no partidu.

’Presizidente ida atu mai ne’e, presija hamosu fali koezaun no inkluzaun sosiál iha povu nia le’et, tambá povu agora frakmentadu ba grupu ne’ebé iha interese ba polítika no partidária hodi la kontribui bá unidade nasionál, nnune’e prezidente tenke kuidadu no kaer metin Unidade nasionál tuir kna’ar PR iha Konstituisaun Repúblika liu husi diálogu iha komunidade nia le’et’’. Reforsa fontes ne’e.

Konabá relasaun Internasionál, Fernando Esplika, Relasaun Internasionál (RI) kuaze period 2017 to’o agora, la máximu tambá ne’e iha fígura PR ne’ebé reforsa fila-fali situasaun ne’e.

‘’Ita nia RI, kuaze períodu 2017 to’o agora la máximu tambá ne’e presija iha PR ne’ebé bele reforsa fila-fali ita nia relasaun liu-liu foin lalais Timor Leste vota absteinsaun ba kazu Myanmar  ne’ebé nasaun barak kestiona ita nia pozisaun’’. Esplika Fernando.

Akademista ne’e moos foo nia prespektiva katak tempu ona atu halo tranzisaun jerasionál tambá jerasaun foun barak iha ona kapasidade no esperénsia nato’on atu lori nasaun ba oin.

’To’o ona tempu ba jerasaun foun, tambá maioria idade liu ona tinan 40, ho nune’e sira prienxe ona kritériu, no kapasidade iha polítika no esperénsia nato’on ona maibé falta de’it mak oportunidade atu povu konfia eh lae atu assume kna’ar PR’’. Espressa Eis-Líder partidu ne’e.

Preferénsia ne’ebé Fernando iha, tambá atu labele hein to’o líder jerasaun tuan sira la iha ona mak fo bá jerasaun foun, hodi garante atu naksalak iha ukun labele mosu.

‘’Labele hein to’o italíder rezisténsia sira la iha ona mak ita foun halo tranzisaun, maibé aproveita sira sei moris, ita halo ona mudansa ne’e atu iha naksalak ruma sira bele fó atensaun, ne’e vantázem dí’ak’’. Preferénsia Dosente ne’e.

Atu jóvem no estudante sira labele monu ba propaganda polítika, fontes ne’e klarifika, nasaun ne’e, Timor-oan nian, nune’e mai ita kuidadu nafatin atu tau-ás interese ema hotu nian.

‘’Ba estudante no jóvem sira, nasaun ne’e ita hotu nian, nune’e mai ita kuidadu, maske iha direitu hanesan koalia konabá polítika no ajitasaun propaganda maibé tau-ás interese ba nasaun ida ne’e, di’ák liu aprende husi ita nia líder istóriku sira hodi hadomi ita nia rai’’. Fernando akresenta

Iha públiku,figura  kandidatu ne’ebé sempre sai tópiku diskusaun mmak Dr. José Ramos-Horta, Tenenti Jenerál Lere Anan-Timur, Armanda Berta, Dr. Gusmão,  ne’ebé iha possibilidade sei kompete iha eleisaun prezidensiál tinan 2022.

 

Jornalista : Arménio.    

 

relavante